Λιβαδειά-Livadia

Με λίγα λόγια:

Η πόλη βρίσκεται σε υψόμετρο 200 μέτρων, στο δυτικό τμήμα του νομού, στο άκρο της πεδιάδας της Κωπαΐδας, παρά την αποξηρανθείσα ομώνυμη λίμνη, 130 χιλιόμετρα βορειοανατολικά της Αθήνας και 30 περίπου χιλιόμετρα από την πλησιέστερη ακτή του νομού. Βόρεια της πόλης υψώνεται o Παρνασσός και νότια o Ελικώνας στους πρόποδες του οποίου είναι κτισμένη η παλιά πόλη της Λιβαδειάς. Διαρρέεται από τον μικρό ποταμό Έρκυνα.

Το ποτάμι της Έρκυνας πηγάζει απόν το νότιο τμήμα της Λιβαδειάς και διασχίζει το κέντρο της πόλης. Η περιοχή των πηγών του ποταμού, γνωστή ως Κρύα, είναι φυσιολογικό πάρκο, που βρίσκεται στην έξοδο φαραγγιού, ιδιαιτέρου φυσικού κάλους στον πυθμένα του οποίου υπάρχει ποταμός. Μέσα στο φαράγγι υπάρχει ανοιχτό πέτρινο θέατρο με πολύ καλή ακουστική και λιθόστρωτος δρόμος περιπάτου.

Η ίδια η Κρύα, που αποτελεί κύριο τόπο αναψυχής και περιπάτου των κατοίκων της περιοχής, είναι περιοχή μοναδικής ομορφιάς με αιωνόβια πλατάνια και άλλες μορφές βλάστησης, άφθονα νερά, πολλούς σχηματισμούς μικρών καταρρακτών, με στοιχεία αρχιτεκτονικής και πολιτιστικής κληρονομιάς. Επάνω στις πηγές βρίσκεται το Δημοτικό Αναψυκτήριο "ΞΕΝΙΑ"

Στην Κρύα εικάζεται ότι βρισκόταν κατά την αρχαιότητα, το Μαντείο του Τροφωνίου Διός με τις πηγές της Λήθης και της Μνημοσύνης, που αποτελούσε τον προπομπό για τους Δελφούς και συγκέντρωνε μεγάλη δύναμη και πλούτη.

Στα δυτικά της Κρύας, όπου βρίσκεται το Μεσαιωνικό Κάστρο της Λιβαδειάς, υψώνονται απότομοι λόφοι. Στην περιοχή βρίσκονται παραδοσιακά βιομηχανικά κτίρια από την πρώτη περίοδο βιομηχανικής ανάπτυξης της πόλης (19ου και αρχές 20ου αιώνα). Κατά μήκος της Έρκυνας συναντά κανείς πέτρινα τοξωτά γεφύρια αξιοσημείωτης αισθητικής αξίας και εκπληκτικής τεχνικής, που χρονολογούνται από την εποχή της τουρκοκρατίας έως τις αρχές του αιώνα.

Η επικοινωνία μέσα και γύρω από τη Λιβαδειά γινόταν με πολλές γέφυρες. Σπουδαιότερες εξ αυτών ήταν: «Οι τέσσερις γέφυρες της Έρκυνας, οι τρεις στην Κρύα και η μεγάλη τοξωτή, που τη γκρέμισαν μετά την Επανάσταση, και στη θέση της έχτισαν τη σημερινή γέφυρα της οδού Λάππα. Το Τρίχινο γεφύρι, που είναι πάνω στο Χείμαρρο Ξηριά, δίπλα στο φρούριο. Στο γεφύρι αυτό στηρίζονταν οι πήλινοι σωλήνες που μετέφεραν το νερό στη δεξαμενή του φρουρίου από την περιοχή του Όσιου Σεραφείμ Λιβαδειάς. 

Το γεφύρι στις Μάκρεσι, πάνω στον Μακρυσαίο, που σώζεται μέχρι σήμερα αλλά δε χρησιμοποιείται. Τα γεφύρια, λοιπόν, εκτός της αισθητικής τους σπουδαιότητας, είχαν επικοινωνιακό χαρακτήρα μεταξύ των ανθρώπων, γιατί ένωναν δύσβατες περιοχές και μετέδιδαν την οικονομική δραστηριότητα των πόλεων, που είχε μεγάλη ανάγκη ο τότε υπόδουλος ελληνισμός.

Εκτεταμένη αναδάσωση έγινε στο καταπράσινο σήμερα φαράγγι της Κρύας, που η βλάστησή του είχε υποβαθμιστεί από παρατεταμένες ξηρασίες.
Σε μια από τις απόκρημνες βραχώδεις πλαγιές του βρίσκεται το εκκλησάκι της Ιερουσαλήμ, στο οποίο οδηγούν 700 πέτρινα σκαλοπάτια. 

Όλα αυτά τα σκαλοπάτια ανακατασκευάστηκαν γιατί με τα χρόνια είχαν υποστεί πολλές φθορές και η ανάβασή τους ήταν δυσχερείς και επικίνδυνη. Στο χείμαρρο δημιουργήθηκε μια μικρή τεχνητή λίμνη, που λειτουργεί ως ταμιευτήρας νερού στις περιόδους ξηρασίας, με ανακυκλοφορία των νερών από τις πηγές.
Μικρές διαμορφώσεις βελτίωσαν την εμφάνιση κατά μήκος του πέτρινου δρόμου, που επιτρέπει τον περίπατο σε μήκος 500 μέτρων μέσα στο φαράγγι και την πρόσβαση στο εξαιρετικό ανοιχτό πέτρινο θέατρο δυναμικότητας περίπου 1500 θεατών.

Ο λιθόστρωτος δρόμος καταλήγει σε ένα πλάτωμα, πέρα από το οποίο ο περίπατος, μπορεί να συνεχιστεί με ένα σχετικά δύσβατο μονοπάτι, που οδηγεί στο Τρίχινο Γεφύρι. Στο φαράγγι έχει δημιουργηθεί αναρριχητικό πάρκο με 15 μέχρι σήμερα εξοπλισμένες διαδρομές, διανοιγμένες κατά μήκος του λιθόστρωτου δρόμου.

 

Κάθε Σεπτέμβριο διοργανώνονται από το Δήμο Λεβαδείας τα "Τροφώνια", πολιτιστικές εκδηλώσεις με θεατρικές και χορευτικές παραστάσεις, συναυλίες, εκθέσεις, "happenings" κ.ά. Στα πλαίσια των εκδηλώσεων του εορτασμού του χαρακτηριστικού Ρουμελιώτικου Πάσχα, η πόλη στολίζεται πανηγυρικά. Ψήνονται αρνιά, κοκορέτσια και σπληνάντερα, παλαιότερα στην κεντρική πλατεία και τους δρόμους, ενώ σήμερα στο χώρο της Κρύας, όπου οι ντόπιοι και οι επισκέπτες κερνιούνται φαγητό και κρασί. Το γλέντι ολοκληρώνεται με δημοτική μουσική και χορούς.